ارث

برای ارث بردن از دیگری، یا باید رابطه نسبی و یا رابطه سببی وجود داشته باشد و یکی از شروط وراثت، زنده بودن ورثه حین فوت مورث می‌باشد.

در قانون سه طبقه وارثان نسبی وجود دارند:

1. پدر و مادر و اولاد، و اولاد اولاد و ان ادنی
2. اجداد و ان علی و برادر و خواهر و اولاد آنها و ان ادنی
3. اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها و ان ادنی

ان ادنی یعنی هر چقدر پایین‌تر بروند و ان علی یعنی هر چقدر بالا بروند. به عنوان مثال در مورد اولاد و فرزندان آنها به ترتیب فرزند، نوه، نتیجه، نبیره و ندیده.

وارثین طبقه بعدی در صورتی ارث می‌برند که از طبقه قبلی کسی برای ارث بردن نباشد. یکی از قواعد مهم در ارث، قاعده الاقرب یمنع الابعد می‌باشد.

رابطه زوجیت از اسباب ارث بری است؛ فلذا با فوت هر یک از زوجین دیگری از متوفی ارث می‌برد.

برای تحقق ارث یا فوت حقیقی داریم و یا موت فرضی که در هر دو حالت ارث محقق است. ورثه از لحاظ قانونی تا زمانی که دیون و حقوقی که به ترکه میت (ارث) تعلق می‌گیرد را نپردازند، مالکیتی در ماترک میت ندارند.

در ماده 869 قانون مدنی صراحتاً درج گردیده است: حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق می‌گیرد عبارتند از:

1. قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق به اعیان ترکه است، مثل عقد رهن نسبت به ملک متوفی
2. دیون و واجبات مالی متوفی که شامل کلیه دیون متوفی می‌شود.
3. وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها

در صورتی که به سه بند فوق عمل نمودید و مالی باقی ماند باید به عنوان میراث یا ترکه، بین وراث تقسیم گردد.

در مواردی که تاریخ فوت اشخاصی که از یکدیگر ارث می‌برند، مجهول و تقدم و تأخر هیچ یک معلوم نباشد، اشخاص از یکدیگر ارث نمی‌برند، مگر اینکه سبب موت آنها هدم (انهدام) یا غرق باشد که در این صورت از یکدیگر ارث می‌برند.

اگر حالتی را در نظر بگیریم که بین اشخاصی توارث وجود دارد و آنها فوت نمایند و تاریخ فوت یکی معلوم و دیگری مجهول باشد، فقط آنکه تاریخ فوتش مجهول است از دیگری ارث می‌برد و دلیل این امر جریان اصل تأخر حادث است.

اگر در حیات حمل شک بشود، حکم به وراثت نمی‌نمایند، فلذا اگر شک کنیم جنین در حین ولادت حیات داشته یا خیر اصل عدم جاری می‌گردد.

اگر کسی مورث خود را به قتل برساند از ارث محروم است. این قتل باید عمدی باشد و مهم نیست که بالمباشره و یا به تسبیب باشد و یا انفرادی و یا با شراکت دیگری، در هر حال با قتل نمی‌تواند ارث ببرد.

کافر از مسلم ارث نمی‌برد، فلذا اگر در بین ورثه متوفی برخی کافر باشند، فقط مسلمان از وی ارث می‌برد.

اگر زوج فرزند داشته باشد و فوت نماید، زوجه یک هشتم از اموال را به ارث می‌برد و اگر متوفی فرزند نداشته باشد، زوجه یک چهارم ارث می‌برد. در حالت مخالف اگر متوفی زوجه باشد و فرزند داشته باشد، زوج یک چهارم ارث می‌برد و اگر زوجه فرزند نداشته باشد، زوج یک دوم از اموال را به ارث می‌برد.