اسقاط کافه خیارات

در مبایعه نامه‌هایی که در مشاورین املاک تنظیم می‌گردد، یک جمله وجود دارد:

"کلیه خیارات از جمله خیار غبن، اگرچه فاحش و افحش به استثناء خیار تدلیس با اقرار از طرفین سلب و ساقط گردید"

معنای این جمله چیست؟ منظور از خیارات چیست؟ عواقب امضای چنین قراردادی و پذیرش این جمله چیست؟

خیار به معنای اختیار بر هم زدن عقد است. بعضی از عقود معین مانند عقد بیع یک عقد لازم است، بدین معنا که طرفین عقد بعد از امضای آن حق بر هم زدن (فسخ) آن را ندارند، مگر با توافق یکدیگر (اقاله) یا تحقق خیارات.

قانون‌گذار در مواد 396 الی 457 قانون مدنی انواع خیارات و احکام آن را بیان نموده است که در ذیل به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت:

1. خیار مجلس: هر یک از طرفین عقد بعد از عقد، فی‌المجلس و تا زمانی که متفرق نشده‌اند، اختیار فسخ معامله را دارند.
2. خیار حیوان: این خیار مخصوص عقد بیع حیوان است؛ چنانچه مبیع حیوان باشد، مشتری تا سه روز از زمان عقد اختیار فسخ معامله را دارد.
3. خیار شرط: در ضمن عقد بیع می‌توان شرط نمود که هر یک از طرفین عقد و یا شخص ثالث در مدت معین اختیار فسخ معامله را دارند. نکته مهم در خصوص این شرط آن است که چنانچه برای خیار شرط مدت معین نگردد، هم شرط و هم عقد بیع باطل است.
4. خیار تأخیر ثمن: اگر مبیع عین خارجی و یا در حکم آن باشد و برای تسلیم آن یا پرداخت ثمن بین طرفین عقد زمانی مشخص نگردیده باشد؛ چنان چه سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در آن مدت نه بایع مبیع را به مشتری تحویل دهد و نه مشتری تمام ثمن را به بایع پرداخت نماید؛ فروشنده اختیار فسخ معامله را خواهد داشت.
5. خیار رؤیت و تخلف وصف: چنان چه مشتری مالی را بدون آن که ببیند، فقط به وصف بخرد و در زمان رؤیت متوجه گردد که مبیع فاقد آن اوصاف است؛ اختیار فسخ معامله را خواهد داشت.
6. خیار غبن: منظور از غبن ورود ضرر می باشد. هرگاه یکی از طرفین عقد در حین معامله مغبون گردد؛ بدین معنا که فروشنده مبیع را زیر قیمت بفروشد و یا خریدار مبیع را به قیمتی بیش از قیمت واقعی بخرد؛ شخص مغبون اختیار فسخ معامله را خواهد داشت.
7. خیار عیب: چنان چه بعد از معامله معلوم گردد که مبیع معیوب بوده است، مشتری اختیار فسخ معامله یا حق دریافت ارش را دارد.
8. خیار تدلیس: منظور از تدلیس انجام عملیاتی است که منجر به فریب طرف معامله شود. چنانچه هر یک از طرفین در حین معامله عملیاتی انجام دهد که منجر به فریب طرف دیگر معامله شود، شخص فریب خورده اختیار فسخ معامله را خواهد داشت.
9. خیار تبعض صفقه: این خیار زمانی محقق می شود که عقد بیع نسبت به بعض مبیع به جهتی از جهات باطل باشد؛ در این صورت مشتری اختیار فسخ معامله را خواهد داشت یا می‌تواند به نسبت قسمتی که بیع واقع شده است؛ آن را قبول نماید و نسبت به قسمتی که بیع باطل بوده است ثمن را مسترد کند.
10. خیار تخلف شرط: در ضمن عقد طرفین می‌توانند شرط صفت، شرط نتیجه و یا شرط فعل قرار دهند. چنانچه در ضمن عقد شرطی شود که از نوع شرط صفت باشد و سپس معلوم شود آن صفت موجود نیست، شخصی که شرط به نفع او شده است؛ خیار فسخ خواهد داشت. همچنین در جایی که شرط فعل در عقد آورده شود، مشروط علیه فعل را انجام ندهد و اجبار او هم ممکن نباشد و فعل مشروط از جمله اعمالی نباشد که دیگری بتواند از جانب وی انجام دهد؛ مشروط له حق فسخ عقد را خواهد داشت. 

احکام خیارات در معاملات دارای نکات مهمی است؛ از وکلای گروه حقوقی سپنتا مشاوره بگیرید.