جرایم و مجازات‌ها

در همه زمان‌ها و مکان‌ها اعمال و رفتاری وجود دارند که انجام دادن آنها از نظر اجتماع مذموم و ناپسند است؛ از همین روی قانون آن کشور آن رفتارها را بعنوان جرم معرفی نموده و برای آنها به تناسب، مجازات تعیین کرده است. در کشور ما نیز قانونگذاران در قانون مجازات اسلامی بصورت منسجم و در سایر قوانین بصورت پراکنده انواع جرایم و مجازات آنها را تبیین نموده‌اند. در فرهنگ لغت واژه جرم به معنای کار ناپسند، اعمال زشت یا قطع کردن معنی شده است؛ امّا قانون مجازات اسلامی در ماده ۲ جرم را اینگونه تعریف نموده است: "هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است، جرم محسوب می‌شود". در تعریفی کامل‌تر می‌توان گفت که جرم یعنی انجام هر عمل یا ترک هر عملی که نتیجه‌اش بر هم زدن مصالح مهم انسانی یعنی دین، نفس، مال، عقل و ناموس باشد و نظم و امنیت اجتماع را مختل کند. برخی رفتارها در همه جوامع از نظر اخلاقی مذموم و نکوهیده است؛ مانند سرقت، قتل، تجاوز و … . به این دسته از جرایم، جرایم ذاتی گفته می‌شود. در مقابل برخی رفتارها در یک مکان یا یک زمان بعنوان جرم معرفی گردیده است و همان رفتار در مکان یا زمان دیگر جرم نیست، مانند ازدواج همجنس‌گرایان، نگهداری تجهیزات دریافت ماهواره و … ؛ طبیعی است هر حاکمیت بسته به شرایط اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و … خویش در راستای برقراری نظم در جامعه اقدام به جرم‌انگاری یا جرم‌زدایی از رفتارها می‌نماید. قانونگذاران با هدف‌های مختلفی فردی را که مرتکب جرم شده است، مستحق مجازات می‌دانند؛ به عبارت دیگر مجازات‌ها اهداف مختلفی مانند تنبیه بزهکار، عبرت‌آموزی بزهکار و دیگران، اصلاح و درمان بزهکار، بازپروری بزهکار و بازگشت او به جامعه و … را دنبال می‌نمایند. در کشور ما مجازات‌ها دارای طیف وسیعی از انواع مجازات‌ها شامل مجازات‌های سالب حیات، مجازات‌های سالب یا محدود کننده آزادی، مجازات‌های مالی و … می‌باشند.