بازداشت غیر قانونی
رکن قانونی جرم بازداشت غیر قانونی ماده 583 قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات می‌باشد. قانونگذار در این ماده اشعار می‌دارد: "هر کس از مأمورین دولتی یا نیروهای مسلح یا غیر آنها بدون حکمی از مقامات صلاحیتدار در غیر مواردی که در قانون جلب یا توقیف اشخاص را تجویز نموده، شخصی را توقیف یا حبس کند یا عنفاً در محلی مخفی نماید، به یک تا سه سال حبس یا جزای نقدی از شش تا هجده میلیون ریال محکوم خواهد شد". هر چند قانونگذار در ابتدای ماده از واژگان مأمورین دولتی و نیروهای مسلح نام برده است؛ لکن با آوردن واژه "غیر آنها" مشخص نموده است که مرتکب این جرم می‌تواند هر شخصی باشد. اقدامات مرتکب نسبت به توقیف، حبس یا اخفای دیگری باید بدون رضایت وی و بدون مجوز باشد. بزه بازداشت غیر قانونی یک جرم عمدی و غیر قابل گذشت می‌باشد. رفتار مرتکب در جرم بازداشت غیر قانونی می‌تواند یکی از سه افعال توقیف کردن، حبس کردن و یا مخفی کردن باشد. توقیف، حبس و اخفا با وجود تفاوت‌های که با یکدیگر دارند؛ در سلب آزادی رفت و آمد اشخاص مشترک هستند. از همین روی است که هر سه رفتار یاد شده تحت عنوان مجرمانه واحدی به نام بازداشت و توقیف غیر قانونی شناخته می‌شوند. هر چند قانونگذار از حرف ربط "یا" میان سه واژه حبس، توقیف و مخفی کردن استفاده نموده است؛ لکن باید پذیرفت که میان این سه واژه تفاوت معنایی وجود دارد.
حبس کردن به معنای زندانی کردن شخص برای مدت نسبتاً طولانی‌تر نسبت به توقیف کردن در یک مکان محصور و بسته می‌باشد. مانند آنکه شخصی دیگری را مدتی نسبتاً طولانی در اتاق یا انباری خانه‌ای حبس نماید.
توقیف کردن به معنای جلوگیری کردن و بازداشتن فرد از حرکت کردن برای مدت نسبتاً کوتاهی در یک مکان محصور یا غیر محصور می‌باشد. به عنوان مثال مامور پلیس بدون حکمی از سوی مقامات صلاحیتدار و بدون رعایت قانون به صورت غیر قانونی جلوی شخصی را در خیابان بگیرد و مدتی او را در همان محل بدون رضایت وی نگه دارد یا شخصی با اتخاذ عنوان مجعول ضابط قضایی، سرنشینان خودروی را به بهانه بازرسی خودرو، مدتی در کنار خیابان نگاه داشته و اجازه رفتن به آنها ندهد.
مخفی کردن به معنای پنهان کردن و پوشاندن شخص از دید و انظار عمومی است. تفاوت آن با حبس کردن در این است که در مخفی کردن شخص از دید عموم دور نگه داشته می‌شود در حالی که در حبس کردن این گونه نیست؛ مانند مخفی کردن یک طفل در پایین صندلی خودرو.
قانونگذار در ماده 585 قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات جهات تخفیف قانونی را در خصوص این بزه عنوان نموده است. ماده 585 قانون مجازات اسلامی اشعار می‌دارد: "اگر مرتکب یا معاون قبل از آن که تعقیب شود شخص توقیف شده را رها کند یا اقدام لازم جهت رها شدن وی به عمل آورد در صورتی که شخص مزبور را زیاده از پنج روز توقیف نکرده باشد مجازات او حبس از دو تا شش ماه خواهد بود".
همچنین قانونگذار در ماده 587 قانون مجازات اسلامی، باب تعزیرات جهات تشدید را در خصوص این بزه عنوان نموده است. ماده 587 قانون مجازات اسلامی اشعار می‌دارد: "چنانچه مرتکب جرایم مواد قبل توقیف شده یا محبوس شده یا مخفی شده را تهدید به قتل نموده یا شکنجه و آزار بدنی وارد آورده باشد علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه حسب مورد به یک تا پنج سال حبس و محرومیت از خدمات دولتی محکوم خواهد شد".
ماده 586 قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات نیز اشعار می‌دارد: "هر گاه مرتکب برای ارتکاب جرایم مذکور در ماده 583 قانون مجازات اسلامی اسم یا عنوان مجعول یا اسم و علامت مأمورین دولت یا لباس منتسب به آنان را‌به تزویر اختیار کرده یا حکم جعلی ابراز نموده باشد، علاوه بر مجازات ماده مزبور به مجازات جعل یا تزویر محکوم خواهد شد". به عبارت اخری در اینجا قانونگذار از باب تعدد مادی، قاعده جمع مجازات‌ها را حاکم می‌داند.