تخریب

تخریب یکی از جرایم مهم تعزیری می‌باشد که مواد متعددی از قانون مجازات اسلامی، باب تعزیرات را به خود اختصاص داده است، هر چند قانونگذار این جرم را تعریف ننموده و تنها به ذکر مصادیقی از آن بسنده نموده است.

تخریب در لغت به معنای خراب کردن، ویران نمودن و تباه کردن می‌باشد و در اصطلاح به معنای ایراد آسیب و صدمه عمدی به اموال یا اشیاء متعلق به غیر است که منتهی به نقصان یا از بین رفتن آن گردد.

جرم تخریب در زمره جرایم علیه اموال و مالکیت می‌باشد. تحقق این جرم اغلب مستلزم ارتکاب یک فعل مثبت است و تحقق آن با ترک فعل ممکن نیست. حال این فعل مثبت ممکن است به طور مستقیم ارتکاب یابد؛ مانند شکستن یا قطع درخت و یا به صورت غیر مستقیم؛ مانند قطع آبی که باعث خشکاندن محصول یا درخت می‌گردد.

هر چیز با ارزشی که امکان اختصاص آن به شخص اعم از حقیقی یا حقوقی وجود داشته باشد، می‌تواند موضوع جرم تخریب قرار گیرد. بنابراین اموال، اشیاء و اسناد همگی می‌توانند موضوع این جرم قرار بگیرند؛ هر چند آن اشیا یا اموال دارای ارزش اقتصادی نباشند؛ به عبارت اخری جهت تحقق بزه تخریب تنها کافی است که موضوع جرم از نظر صاحب آن دارای ارزش باشد حتی اگر این ارزش معنوی باشد.

برای تحقق جرم تخریب، استفاده از وسیله خاصی شرط تحقق جرم نیست؛ لکن گاهی قانونگذار استفاده از وسیله خاصی را از موجبات تشدید مجازات می‌داند مانند تخریب از طریق ایجاد حریق یا مواد منفجره.

جهت تحقق بزه تخریب عنصر معنوی شامل سوء نیت عام و سوء نیت خاص لازم می‌باشد. سوء نیت عام در جرم تخریب همان اراده و اختیار (خواست مرتکب جرم) است و سوء نیت خاص آگاهی نسبت به مال موضوع جرم یا شخص متضرر از جرم است. در جرم تخریب علاوه بر عمد و قصد در انجام فعل مجرمانه، احراز قصد ایراد ضرر و خسارت به دیگری نیز ضروری است.

به طور کلی جرم تخریب از زمره جرایم عمدی است لکن گاهی قانونگذار، تخریب غیر عمدی اموال را در موارد خاصی، جرم‌انگاری نموده است و آن زمانی است که فرد در ارتکاب آن‌ها، رعایت احتیاط و مقررات و نظامات دولتی را ننموده باشد، مانند ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع و یا ماده ۸ قانون راجع به مجازات اخلالگران در صنایع نفت ایران 

همانگونه که بیان گردید قانونگذار مواد متعددی را به جرم تخریب اختصاص داده است، که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌نماییم:

- اتلاف، تخریب و سوزاندن اموال و اسناد متعلق به اشخاص مواد ۶۷۵، ۶۷۷، ۶۸۰، ۶۸۱ و ۶۸۳ تا ۶۸۶ قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات
- تخریب اموال تاریخی، فرهنگی و مذهبی مواد ۵۵۸، ۵۶۰ و ۵۶۴ قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات
- اتلاف، سوزاندن و تخریب اموال و اسناد دولتی مواد ۵۴۳ تا ۵۴۶ و ۶۸۲ قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات
- تخریب وسایل، تاسیسات و اموال مورد استفاده عمومی مواد ۶۸۷ و ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات

چند نکته پایانی در خصوص بزه تخریب:

• در صورتی که مال مورد تخریب متعلق به اشخاصی خصوصی باشد، حیثیت خصوصی جرم ترجیح دارد، به عبارتی جرم قابل گذشت است و با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی تعقیب کیفری متهم یا اجرای حکم محکومیت موقوف می‌شود، لکن در صورتی که جرم تخریب موجب ورود ضرر به جامعه شود مانند تخریب عمدی اموال عمومی، حیثیت عمومی‌جرم مهم‌تر است، بنابراین جرم غیر قابل گذشت است.
• در جرم تخریب باید خسارت فیزیکی به مال وارد شود  و در صورت عدم وارد شدن خسارت فیزیکی تحقق جرم و صدور حکم به تخریب منتفی است.
• متضرر از جرم تخریب می‌تواند خسارات ناشی از جرم تخریب را ضمن شکایت کیفری و تا قبل از ختم دادرسی به موجب دادخواست مطالبه خسارت از مرجع کیفری درخواست نماید.